Goedbedoeld advies, irritant of helpend?

Een ieder die worstelt met een psychische en/of lichamelijke aandoening kan er waarschijnlijk een boek over schrijven. Waar ik het over heb? De goedbedoelde, maar oh zulke irritante, adviezen van Jan en Alleman.

Ben je depressief? Joh, ga je wel genoeg naar buiten? Eet je wel gezond? Een nacht goed slapen, daar knap je vast van op.

Ben je bang? Ah zeg, dat valt toch wel mee! Je moet het gewoon dóen. Zul je zien dat het reuze meevalt.

Toen ik vijf jaar geleden uitviel van mijn werk vlogen de adviezen me om de oren. Ik moest gewoon weer gaan werken, dat zou me goed doen. Sociale contacten, onder de mensen zijn. Ritme en regelmaat afgewisseld met ontspanning. Vaak knikte ik vriendelijk, soms reageerde ik helemaal niet. Maar van binnen schreeuwde ik het uit. Hoe meer mensen me goedbedoeld advies gaven, hoe eenzamer ik me voelde. Want als al die mensen dachten dat ‘gewoon’ weer gaan werken mijn probleem wel op zou losse , dan hadden ze echt geen flauw benul van wat voor afschuwelijks er in mijn hoofd omging.

Het heeft een aantal jaren en veel verdriet gekost, maar inmiddels heb ik geleerd dat goedbedoeld advies vaak ook echt GOED bedoeld is. Ik vond het namelijk maar uit de hoogte allemaal. Die mensen die het allemaal beter wisten dan ik. Ik, met mijn leger aan professionele hulpverleners. Geloof je het zelf?

‘HOU NOU TOCH EENS OP!’ schreeuwde ik tegen mijn moeder. ‘ZO SIMPEL IS HET NIET! DENK JE NOU ECHT DAT JÍJ HET BETER WEET DAN MIJN PSYCHIATER DIE ER 10 JAAR VOOR GESTUDEERD HEEFT?!’ Mama keek me een beetje geschrokken aan. ‘Maar liefje, ik probeer je alleen maar te helpen…’ In mijn hoofd was iedereen onverschillig. Niemand begreep hoe ik me voelde en diep van binnen kon het niemand ook echt wat schelen. Ik stond er helemaal alleen voor. Maar…. had ik het dan al die tijd dan verkeerd gehad..? Bedoelden mensen het soms écht goed? Ik ben vanuit mijn jeugd niet gewend dat mensen zich om mijn welzijn bekommeren, het was dan ook moeilijk om me voor te stellen dat het mensen daadwerkelijk iets kon schelen hoe ik me voelde.

De maanden na mijn ‘ontploffing’ kon ik nog regelmatig heftig reageren als mijn moeder me advies gaf of probeerde te helpen. Maar door er vaker over te praten begon het besef tot me door te dringen dat het oprecht niet vervelend bedoeld was. Sterker nog, tegenovergesteld.

Het echte besef kwam echter toen ik mezelf erop betrapte dat ik…. jawel…. ook weleens goedbedoeld advies geef. Huh, ík? Ja, ik. En jij ook. Iedereen. We doen het ALLEMAAL weleens. Het flapt eruit voor je er erg in hebt. De eerste keer dat ik het bij mezelf bemerkte was toen iemand het zei. Ik volgde (en nog steeds) al lange tijd een hele lieve vrouw die, tijdens haar ogenschijnlijk prima verlopende zwangerschap, haar kindje verloor. Ik kende haar online al langere tijd en leefde erg met haar mee. Ze was op Instagram open over haar proces en ik reageerde vaak op haar verhalen. Op een dag plaatste ze een post waarin ze mensen vroeg om niet meer te zeggen hoe sterk ze was, hoe goed ze het deed. Ze was de goedbedoelde complimenten zat en legde uit hoe kwetsend het bij haar overkwam. Terwijl ik haar betoog las bekroop me een akelig gevoel… Mijn maag draaide zich om. SHIT, ik was een van deze mensen… En ik had er nooit ook maar een piepklein beetje bij stil gestaan dat het vervelend kon overkomen. Ik bedoelde het toch immers goed? Ik heb de vrouw meteen een berichtje met excuses gestuurd. Ze was totaal niet boos. We hebben het erover gehad en hebben daarna onze insta-vriendschap, tot op de dag van vandaag, voortgezet.

Door deze ervaring nam ik me voor om nog bewuster op mijn woorden te letten. Maar vorige week… Ik volg, ook al langere tijd, een vrouw die aan kanker lijdt en niet meer zal genezen. Vorige week sprak ze op Instagram uit hoe ontzettend pijnlijk het voor haar is als ze berichten ontvangt van mensen die ergens gehoord/gelezen hebben dat er een experimentele behandeling is die misschien wél kans op genezing biedt. Gelukkig was ik niet een van de mensen die dit tegen haar gezegd had. Maar… ik heb dat weleens gedaan. Niet lang geleden zelfs. Een dierbare was ongeneeslijk ziek (inmiddels overleden) en ik las op de website van de NOS over een baanbrekende studie waarbij al meerdere mensen met terminale longkanker tóch genezen waren. Hoopvol en enthousiast stuurde ik dit door naar de vrouw van zieke man. Ik heb er nooit reactie op gehad, ik respecteerde dat dit blijkbaar geen optie voor ze was. Wat ik me echter níet realiseerde was dat ik ze misschien wel gekwetst had. Dat was namelijk totaal niet wat ik wilde!

Jeetje, wat een lang verhaal wordt dit zeg. Wat ik eigenlijk wil zeggen is: heb je er last van dat iemand je goedbedoeld advies geeft? Grote kans dat deze persoon dit heel anders bedoelt dan dat het bij jou overkomt. Misschien heeft hij niet eens door dat hij het doet. Mijn, ja daar komt ie hoor, ADVIES (sorry!) is dan ook om het hardop uit te spreken als je last hebt van wat iemand zegt. Ja, dat is moeilijk. Nee, ik durf het ook niet altijd. Maar uit eigen ervaring kan ik je vertellen dat het kan helpen. Zo heeft het mij geholpen dat ik mijn frustraties heb uitgesproken, maar óók om van anderen te horen dat ik dingen zei die niet prettig overkwamen. 

Kortom: praat erover. Maar hé: is dat sowieso niet een van de belangrijkste dingen bij (psychische) problematiek? Je bent niet alleen. WIJ ZIJN niet alleen. We zijn SAMEN. We moeten soms alleen nog een beetje leren hoe dat ‘samen’ nou precies werkt. En dat is oké. Want zoals mijn vijfjarige altijd zegt: ‘leren moet je boberen (proberen)!’ En zo is het.

(PS: behalve bij irritante of onbelangrijke mensen, die kun je gewoon blokkeren 😜 #jadatdoeikweleens #sorrynotsorry!)